فشنگ که به عنوان مهمات نیز شناخته می‌شوند، انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع استفاده، سلاح، و نیازهای خاص طراحی شده است.
فِشَنگ در سلاح‌های گرم مجموعه‌ای از خرج انفجاری، گلوله و چاشنی است که در یک بسته (فلزی، مقوایی یا پلاستیکی) کنار هم قراردارند.
بدنه فشنگ (یا پوکه) از جنس برنج و همچنین فشنگهای ساچمه‌ای، دارای بدنه پلاستیکی می‌باشد. سر فشنگ یا مرمی، از روکش مسی و داخل آن، از مغز سربی تشکیل شده‌است.
فهرست عناوین محتوا
چاشنی فشنگ معمولاً خود در محفظه فلزی جداگانه‌ای قرار دارد و به قسمت تحتانی فشنگ اضافه شده‌است. سپس باروت را درون فشنگ می‌ریزند و بعد یک نمد یا یک تکه پلاستیکی را درون فشنگ قرار می‌دهند و در آخر ساچمه را می‌ریزند.
(ساچمه‌های اسلحه‌های شکاری حالت‌های مختلفی دارد مانند چهارپاره که فشنگی جنگی به حساب می‌آید و فشنگ شش پاره که برای شکار مناسب است و با افزایش تعداد پرچ‌های دهانه فشنگ، اندازه ساچمه هم کوچک‌تر میشود)
نوعی دیگر از گلوله وجود دارد که به آن تک گلوله یا اسلاگ slug گفته میشود ظاهر آن مخروطی شکل و دارای نوکی برنجی است و برد و رنج بالاتری نسبت به فشنگهای ساچمه‌ای دارد) سپس وقتی گلوله را ریختند سرپوشی را روی آن گذاشته و فشنگ را می‌بندند. وقتی سوزن تفنگ به چاشنی برخورد میکند منفجر شده و سبب ترکیدن باروت میشود و این نیروی انفجاری، گلوله را به طرف بیرون پرتاب میکند.
جنس گلوله هم باید سرب باشد زیرا سرب فلزی نرم است و وقتی درون لوله هستند به نرمی شکل می‌گیرد. در غیر این صورت اگر انبوهی از ساچمه‌های آهنی درون لوله گیر کنند به دلیل سفت بودن آهن نمی‌توانند از لوله رد شوند و باعث انفجار لوله تفنگ شده که می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به صاحب سلاح وارد کند.
تاریخچه فشنگها
تاریخچه فشنگها به اندازه تاریخچه سلاح‌های گرم طولانی و پر فراز و نشیب است. تکامل فشنگها از سلاح‌های اولیه تا سلاح‌های مدرن امروزی، نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر فناوری و نیازهای بشری بوده است.
- در ابتدا، سلاح‌های گرم از لوله‌هایی تشکیل می‌شدند که باروت و گلوله به صورت جداگانه در آنها قرار می‌گرفت. شلیک هر گلوله نیازمند مراحل پیچیده و زمان‌بری بود. این روش نه تنها کند بود بلکه دقت و قدرت شلیک را نیز کاهش می‌داد.
- انقلاب بزرگ در دنیای سلاح‌ها با اختراع فشنگ یکپارچه اتفاق افتاد. در این نوع فشنگ، باروت، گلوله و کپسول آغازگر در یک محفظه قرار می‌گرفتند. این اختراع باعث افزایش سرعت شلیک، دقت و برد سلاح‌ها شد و به طور قابل توجهی بر میدان‌های جنگ تأثیر گذاشت.
در طول تاریخ، انواع مختلفی از فشنگها با توجه به نیازهای مختلف طراحی و تولید شده‌اند:
- فشنگهای سیاه‌باروت: اولین نوع فشنگهای یکپارچه بودند که از باروت سیاه استفاده می‌کردند. این فشنگها دودزا بودند و قدرت کمتری نسبت به فشنگهای مدرن داشتند.
- فشنگهای بدون دود: با اختراع باروت بدون دود، فشنگها قدرتمندتر و دقیقتر شدند. این فشنگها دود کمتری تولید می‌کردند و برد بیشتری داشتند.
- فشنگهای فلزی: جایگزینی پوکه‌های کاغذی با پوکه‌های فلزی باعث افزایش دوام و قابلیت اطمینان فشنگها شد.
- فشنگهای مخصوص: با گذشت زمان، فشنگهای مخصوصی برای کاربردهای مختلف مانند شکار، نظامی، ورزشی و دفاع شخصی طراحی شدند. این فشنگها دارای ویژگی‌های خاصی مانند گلوله‌های توخالی، گلوله‌های انفجاری و گلوله‌های ردیاب بودند.
فشنگها نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری تاریخ بشر ایفا کرده‌اند. از جنگ‌های بزرگ تا اکتشافات جغرافیایی، فشنگها همواره به عنوان ابزاری قدرتمند در دست انسان بوده‌اند. با پیشرفت فناوری، فشنگها نیز پیچیده‌تر و قدرتمندتر شده‌اند و امروزه در صنایع مختلف از جمله نظامی، ورزشی و صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارند.
انواع مختلف فشنگها: دنیایی از تنوع در قلب سلاح‌ها
فشنگها، قلب تپنده هر سلاح گرم هستند. این قطعات کوچک و پیچیده، انرژی لازم برای شلیک گلوله را فراهم می‌کنند و در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. در این مقاله از فلات کالا، به بررسی انواع مختلف فشنگ و ویژگی‌های آنها خواهیم پرداخت.
تقسیم‌بندی کلی فشنگها
فشنگها، که به عنوان مهمات نیز شناخته می‌شوند، انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع استفاده، سلاح، و نیازهای خاص طراحی شده‌اند. در ادامه به برخی از انواع اصلی فشنگها اشاره میشود:
1. فشنگهای گلوله‌زنی (Rifle Ammunition)
- فشنگهای توپخانه‌ای: برای استفاده در تفنگ‌های دوربرد و شکار بزرگ. معمولاً دارای کالیبرهای بزرگ هستند.
- فشنگهای شکاری: برای شکار حیوانات کوچک و بزرگ استفاده می‌شوند. میتوانند دارای گلوله‌های معمولی یا مخصوص باشند.
2. فشنگهای تپانچه‌ای (Pistol Ammunition)
- 9mm Luger: یکی از متداول‌ترین انواع فشنگهای تپانچه‌ای است که در بسیاری از تپانچه‌ها استفاده میشود.
- .45 ACP: برای تپانچه‌های قدرتمند و معمولاً در نیروهای نظامی و پلیس استفاده میشود.
3. فشنگهای ساچمه‌ای (Shotgun Shells)
- فشنگهای ساچمه‌ای معمولی: شامل گلوله‌های کوچکی هستند که برای شکار پرندگان و تیراندازی به اهداف متحرک استفاده می‌شوند.
- فشنگهای اسلاگ (Slug Shells): دارای یک گلوله‌ی بزرگ و یکپارچه هستند که برای شکار بزرگ و دفاع شخصی استفاده می‌شوند.
4. فشنگهای ضد زره (Armor-Piercing Ammunition)
- AP (Armor-Piercing): طراحی شده برای نفوذ به زره و مواد مقاوم. معمولاً در نیروهای نظامی استفاده میشود.
- APCR (Armor-Piercing Composite Rigid): دارای یک هسته سخت است که توانایی نفوذ به زره‌های سنگین را دارد.
5. فشنگهای آموزشی (Training Ammunition)
- Dummy Rounds: بدون مواد منفجره و گلوله‌های واقعی، برای تمرین‌های مکانیکی و آموزشی استفاده می‌شوند.
- Blank Rounds: بدون گلوله، اما با باروت برای شبیه‌سازی صدای شلیک واقعی در تمرینات نظامی و فیلم‌ها.
6. فشنگهای ویژه (Special Purpose Ammunition)
- Tracer Rounds: دارای مواد شیمیایی هستند که در هنگام شلیک نور ایجاد می‌کنند و مسیر گلوله را نشان می‌دهند.
- Incendiary Rounds: طراحی شده برای ایجاد آتش در محل برخورد، معمولاً در نیروهای نظامی استفاده میشود.
- Explosive Rounds: حاوی مواد منفجره هستند که در برخورد با هدف منفجر می‌شوند، معمولاً در توپخانه و تانک‌ها استفاده میشود.
7. فشنگهای مخصوص پلیس و امنیت (Law Enforcement Ammunition)
- Hollow Point: گلوله‌هایی با نوک توخالی که پس از برخورد با هدف پهن می‌شوند تا آسیب بیشتری وارد کنند و خطر نفوذ به موانع بیشتر را کاهش دهند.
- Frangible Ammunition: طراحی شده برای خرد شدن پس از برخورد به هدف سخت، برای کاهش آسیب به اطراف و مناسب برای استفاده در محیط‌های شهری.
هر یک از این انواع فشنگها برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده‌اند و انتخاب صحیح آنها بستگی به نوع کاربرد و نیازهای خاص کاربر دارد.
عوامل موثر بر انواع فشنگها
انواع مختلف فشنگها تحت تأثیر عوامل متعددی طراحی و تولید می‌شوند. به طور خلاصه، این عوامل عبارتند از:
- کالیبر: قطر گلوله که بر قدرت و برد فشنگ تأثیرگذار است.
- طول پوکه: طول محفظه گلوله که بر مقدار باروت و در نتیجه انرژی و برد فشنگ تأثیر می‌گذارد.
- نوع باروت: نوع و مقدار باروت به کار رفته، سرعت و قدرت گلوله را تعیین میکند.
- نوع گلوله: جنس، شکل و پوشش گلوله بر نفوذ، دقت و آسیب‌زایی آن تأثیر می‌گذارد.
عوامل دیگر که میتوان به آنها اشاره کرد:
- آغازگر: ماده‌ای که با ایجاد جرقه، باروت را مشتعل میکند و به شلیک گلوله منجر میشود.
- آلیاژ پوکه: جنس پوکه (معمولاً برنج یا فولاد) بر استحکام و دوام فشنگ تأثیر می‌گذارد.
- پوشش داخلی پوکه: این پوشش از خوردگی و زنگ‌زدگی پوکه جلوگیری میکند.
این عوامل به طور کلی بر عملکرد فشنگ، از جمله برد، دقت، قدرت و نوع آسیبی که به هدف وارد میکند، تأثیر می‌گذارند. برای درک بهتر، میتوان فشنگ را به یک سیستم کوچک تشبیه کرد که هر قسمت آن نقش مهمی در عملکرد کلی ایفا میکند.
عوامل موثر بر انتخاب نوع فشنگ
انتخاب نوع فشنگ مناسب برای یک سلاح گرم، امری بسیار مهم و حیاتی است. این انتخاب به عوامل مختلفی بستگی دارد که هر کدام نقش مهمی در عملکرد و ایمنی سلاح ایفا می‌کنند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوامل موثر بر انتخاب نوع فشنگ می‌پردازیم:
- نوع سلاح: هر سلاحی برای استفاده از فشنگ خاصی طراحی شده است.
- هدف شلیک: برای شکار، تیراندازی ورزشی یا دفاع شخصی، فشنگهای متفاوتی مورد نیاز است.
- برد موثر: برد موثر فشنگ به عوامل مختلفی مانند کالیبر، باروت و نوع گلوله بستگی دارد.
- قوانین و مقررات: قوانین و مقررات هر کشور در مورد استفاده از انواع فشنگ متفاوت است.
ایمنی در استفاده از فشنگ
استفاده از فشنگ مستلزم رعایت دقیق اصول ایمنی است تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود. فشنگها به دلیل انرژی بالقوه‌ای که دارند، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی میتوانند بسیار خطرناک باشند.
نکات ایمنی کلیدی
- نگهداری صحیح:
- فشنگها را در جای خشک، خنک و دور از دسترس کودکان و افراد غیرمجاز نگهداری کنید.
- از قرار دادن فشنگها در معرض حرارت زیاد، رطوبت و ضربه خودداری کنید.
- فشنگها را در جعبه اصلی و در شرایط مناسب نگهداری کنید.
- انتخاب و استفاده از فشنگ مناسب:
- همیشه از فشنگ‌هایی استفاده کنید که با سلاح شما سازگار هستند.
- از فشنگهای تاریخ مصرف گذشته یا آسیب دیده استفاده نکنید.
- از فشنگهای دست‌ساز یا غیر استاندارد خودداری کنید.
- هنگام شلیک:
- همیشه از عینک ایمنی و محافظ گوش استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که لوله سلاح تمیز و عاری از هرگونه مانع است.
- هدف را به دقت انتخاب کرده و از شلیک به سمت اهداف متحرک یا افراد خودداری کنید.
- اطمینان حاصل کنید که محیط اطراف شما ایمن است و هیچ فردی در مسیر گلوله قرار ندارد.
- از شلیک در فضاهای بسته خودداری کنید.
- حمل و نقل:
- فشنگها را در جعبه اصلی و به صورت جداگانه از سلاح حمل کنید.
- از حمل فشنگ در جیب یا کیف همراه خودداری کنید.
- از حمل فشنگ در وسایل نقلیه عمومی خودداری کنید.
- تعمیر و نگهداری سلاح:
- سلاح خود را به طور مرتب تمیز و روغن‌کاری کنید.
- از یک متخصص برای تعمیر و نگهداری سلاح خود استفاده کنید.
پرسش و پاسخ متداول در مورد انواع فشنگ
آیا فشنگهای با سرعتهای بالاتر از سرعت صوت وجود دارند؟
بله، فشنگهای فوقصوت که قادر به شلیک با سرعتهای بالاتر از سرعت صوت (ماخ ۱) هستند، برای کاربردهای نظامی و تحقیقاتی توسعه یافتهاند.
تأثیرات زیستمحیطی فشنگها چیست و چگونه میتوان آنها را کاهش داد؟
فشنگها میتوانند به محیط زیست آسیب برسانند بهویژه به دلیل مواد سمی و زبالههای فلزی. برای کاهش تأثیرات زیستمحیطی، از مواد تجزیهپذیر، باروتهای غیر سمی و روشهای بازیافت استفاده میشود.
فشنگهای هوشمند چه ویژگیهایی دارند؟
فشنگهای هوشمند دارای حسگرهای داخلی هستند که میتوانند اطلاعاتی مانند سرعت، زاویه شلیک و شرایط محیطی را جمعآوری و ارسال کنند. این دادهها میتوانند به تحلیل دقیقتر عملکرد و بهبود دقت شلیک کمک کنند.
فشنگها چه اجزایی دارند؟
فشنگها معمولاً شامل چهار جزء اصلی هستند:
گلوله: قسمت فلزی یا پلاستیکی که از لوله سلاح خارج میشود و به هدف برخورد میکند.
باروت: ماده منفجره که باعث ایجاد فشار برای شلیک گلوله میشود.
پوسته: محفظهای که گلوله، باروت و دیگر اجزا را در خود نگه میدارد.
پرچم: قسمت کوچکتری که جرقهای برای اشتعال باروت ایجاد میکند.
